انواع سازه های حفاظت از ساحل

دراین نوشته قصد داریم تا مراجع مختلف طراحی سازه های حفاظت از ساحل (دایک، موج شکن، آب شکن و … )را برای استفاده خوانندگان قرار دهیم. حفاظت از ساحل عبارتست از مجموعه کارهایی که به منظور مقابله با تخریب یا فرسایش ساحل انجام می‌شود و در برخی پروژه ها نیز حفاظت از ساحل موجب جلوگیری از پیش روی آب دریا و ایجاد محیط آرام در پشت آنها برای فعالیت های ساحلی می باشد.

حفاظت از ساحل بطور کلی به دو دسته سازه های نرم و سازه های سخت تقسیم می شود:

سازه‌های نرم
منظور از سازه‌های نرم در مبحث مهندسی سواحل، استفاده از فرایندها و عملیاتی نظیر تغذیه مصنوعی سواحل با استفاده از مصالح طبیعی بستر دریا و امثال آن است. انتقال و ریختن ماسه برروی ساحل و پخش و تسطیح مناسب آن، اصطلاحاً تغذیه ساحل (Beach Nourishment) یا احیاء ساحل نامیده می‌شود که رایج‌ترین روش نرم جهت تثبیت سواحل محسوب می‌شود (Beach fill). مهم‌ترین اهداف و کاربردهای تغذیه سواحل به تنهایی عبارتنداز:

احداث تفریحگاه ساحلی
حفاظت در برابر طوفان با کاهش انرژی موج در آب کم عمق و احداث ساحل مصنوعی که در اثر طوفان فرسایش یابد.
به منظور احیاء دوباره ساحلی که پیش از این توسط طوفان از بین رفته‌است که البته معمولاً این روش بدین منظور مورد استفاده قرارنمی‌گیرد و هدف ثانویه محسوب می‌شود.
مهم‌ترین نقطه ضعف این روش، فرسایش مجدد ساحل تحت تاثیر عوامل طبیعی بوده که به مرور زمان ماسه‌های ریخته شده جهت احیاء زمین، شسته شده و ساحل عقب‌نشینی می‌نماید. بنابراین در صورت استفاده از این روش، تغذیه ادواری ساحل اجتناب ناپذیر است.

سازه‌های سخت
سازه‌های سخت عموماً به‌منظور جلوگیری از فرسایش بیشتر ساحل و جلوگیری از حرکت و فرار ماسه در طول خط ساحل مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سازه‌ها معمولاً در پایین دست عامل ایجاد فرسایش ساخته می‌شوند به‌گونه‌ای‌که اثر ترکیب این سازه‌ها باعث تثبیت نسبی خط ساحل در درازمدت می‌شود. این سازه‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

دسته اول
سازه‌هایی هستند که با سخت نمودن و تغییر ساختار ساحل و حفاظت مستقیم ساحل، مانع حرکت ماسه درطول خط ساحل می‌شوند، مانند دیوارهای ساحلی و Revetments.

دسته دوم
سازه‌هایی که به‌صورت هیدرولیکی مانع از حرکت ماسه و تغییرشکل ساحل می‌شوند، مانند آب‌شکن‌ها، جتی‌ها و موج‌شکن‌های جدا از ساحل، دسته دوم عموماً باعث فرسایش مجدد در پایین دست خود می‌گردند.

مراجع

در انتها نیز مراجع اصلی بسیار مفید و کاربردی در این زمینه قرار گرفته است:

۱- نشریه ۶۲۹ – راهنمای طراحی و اجرای سازه ای حفاظت سواحل

هدف از تدوین راهنمای طراحی و اجرای سازه ای حفاظت سواحل، ارائه مجموعه ای کامل و جامع از روش های متداول و مناسب حفاظت از سواحل با توجه به شرایط سواحل ایران، به منظور استفاده متخصصان، پژوهش گران و مشاوران در پروژه های پژوهشی و اجرایی می باشد. در تهیه این راهنما با بهره گیری از تجربیات و آخرین منابع و دستاوردهای مراکز علمی و تحقیقاتی داخل و خارج
کشور، مجموعه ای از مناسب ترین روش های سازه ای حفاظت سواحل همراه با اصول طراحی و ملاحظات اجرایی و بهره برداری و نگهداری ارائه شده است.